بازی های سنتی ایران

بازی و سرگرمی، جزء لاینفک برنامه روزانه افراد در سنین خاص می باشد. بازی ها که به جهت پر کردن اوقات فراغت طراحی شده اند، دارای بار فرهنگی می باشند. بازی در لغت به معنای سرگرمی، فعالیت، کار و ورزش آمده است. بازی های سنتی ایران نیز از ارزش های بومی و قواعد روان شناسانه خاصی برخوردارند. با توجه به پهنه عظیم کشور ایران، با قومیت های گوناگون و اقلیم های متنوع، انواع بازی‌ها با اهداف خاصی طراحی شده و در میان مردم رایج بوده‌اند. بعنوان مثال می توان به بازی‌های مراسم عروسی، مراسم کشاورزی، برداشت محصول، اعیاد، تغییر فصول، بارش باران، دور کردن خشکسالی و…  اشاره کرد.

بالغ بر 150 نوع بازی سنتی در ایران وجود داشته که به مرور زمان و تغییر شیوه‌های زندگی دستخوش تغییرات و یا فراموشی شده اند. این بازی‌ها در دو دسته فضای باز و فضای بسته تقسیم‌ می شدند. از اینرو این امکان را مهیا می‌ نمودند تا در هر مکان و شرایطی بتوانند از اوقات خود بهترین بهره را ببرند. بازی‌هایی چون هفت‌سنگ، طناب‌کشی، گرگم به هوا، الک دولک، وسطی و… جزو بازی‌های فضای باز بودند. همچنین بازی‌هایی مانند یه‌قل، دوقل، اتل متل توتوله، تاپ تاپ خمیر و… در فضای بسته انجام می شدند.

یه قل دو قل

هدف از این بازی، افزایش هماهنگی عصبی- عضلانی و همچنین افزایش تمرکز و چابکی است. برای انجام این بازی که برای بیش از 2 نفر طراحی شده است، پنج سنگ گرد و کوچک لازم است. 5بازیکن اول سنگ را به گونه‌ای که جدا از هم باشند روی زمین پخش می‌کنند. آغازکننده بازی یکی از سنگ‌ها را برمی‌دارد و بالا می‌اندازد و در فاصله زمانی پایین آمدن سنگ، یکی از سنگ‌های روی زمین را برمی‌دارد و با همان دست، سنگ بالاانداخته را که در حال سقوط است، می‌گیرد و به همین شیوه همه سنگ‌ها را برمی‌دارد.

دستش ده

بازی دستش ده، به اشتباه تحت عنوان دست رشته رواج پیدا کرده است. این بازی با توجه به حرکات لی لی کردن، باعث تقویت عضلات و تعادل بدن می شود. کودکان دارای اختلالات  DCD، ADHD، LD و MR نیز می‌توانند از مزیت های این بازی بهره مند شوند.  فردی به‌عنوان خرس وسط انتخاب می‌شود. این فرد باید حین پاسکاری توپ با دست بین بازیکنان در بازی، توپ را از آنها بگیرد. شخصی که توپ را از دست می‌دهد، جای او را می‌گیرد.

هفت سنگ

در بازی هفت سنگ، بازیکنان به دو دسته تقسیم می شوند. هر کدام از گروه ها یک رهبر دارد. یک گروه در فاصله معینی از محل هفت‌سنگ که روی هم چیده شده‌اند، قرار می‌گیرند تا به نوبت با توپ تنیس، سنگ‌ها را مورد هدف قرار داده و بزنند. گروه دوم نیز پشت هفت‌‌سنگ، منتظر نتیجه‌ بازی می مانند تا هرگاه توپ پرتاب‌شده توسط گروه اول به هفت‌‌سنگ برخورد نکرد، فورا جایشان را با آن گروه عوض کنند ولی اگر برخورد کرد و آرایش آنها را به هم زد، توپ را بردارند و با پاسکاری و هدف‌گیری سعی کنند نفرات گروه اول را با توپ بزنند. اگر توپ به بازیکن برخورد کند، از بازی اخراج می‌شود.

شمع گل پروانه

شمع و گل و پروانه برای کودکان بالای 4 سال و همچنین افراد دارای مشکلاتی نظیر ، ADHD، LD و MR مفید می باشد. در این بازی تعادل، مهارت‌های پایه و اندام های تحتانی تقویت می شوند. این فعالیت معمولا با 3 نفر انجام می‌شود. 2 نفر، دو طرف یک طناب را می‌گیرند و نفر سوم وسط می‌ایستد. نفرات طرفین طناب را با شعر (شمع گل پروانه افسانه و اسم طرفین) طناب را می‌چرخانند و نفر وسط از روی طناب می‌پرد و روی هر اسمی که نتواند همزمان با آن از روی طناب بپرد، جایش را با اسمی که روی آن می‌ایستد، عوض می‌کند.

تیله بازی

تیله بازی برای حفظ تمرکز، دقت و نشانه روی مفید است. افراد روی زمین چاله‌هایی به پهنای کف یک دست و عمق تقریبی 2 تا 3 انگشت با فاصله‌های نیم‌متری از هم می‌کندند. سپس گوی‌های شیشه‌ای کوچکی در دست گرفته و از یک نقطه شروع و به نوبت سعی می‌کردند تیله‌ها را با قرار دادنشان بین نوک انگشت شست و انگشت وسط داخل یکی از گودال‌ها بیندازند.

وسطی

در این بازی، بازیکنان به 2 گروه مساوی تقسیم می‌شوند. یک گروه به قید قرعه در وسط زمین می ماند. گروه دیگر دو دسته شده و در طرفیت آن ها قرار می گیرند. در این حال سعی می کنند با نشانه روی توپ، افراد میان زمین را از دور مسابقه حذف کنند. وسطی، از جمله فعالیت هایی است که باید در فضای آزاد انجام شود.