جشن تیرگان

تیرگان یکی از بزرگ ‌ترین جشن‌ های ایران باستان است که، بنا به سنت، در تیر روز از تیر ماه مصادف با سیزدهم تیر، به تقویم زرتشتی برابر با دهم تیرماه در تقویم خورشیدی، همه ساله توسط زرتشتیان در ستایش و گرامیداشت “تیشتـر” با آیین‌ ها و مراسم ویژه ‌ای برگزار می ‌شود.

جشن تيرگان به همراه نوروز و مهرگان و سده از جمله مهم ترين جشن های ايرانيان است که در گذشته برای ايرانيان اهميت وافری داشت و اين جشن را با شکوه و زيبا برگزار میکردند. جشن تیرگان روز کمان کشیدن آرش کمانگیر، قهرمان اسطوره ای ایران، از فراز البرز برای تعیین مرز ایران و فدا کردن جان خود برای وطن و همچنین روز بزرگداشت مقام نویسندگان در ایران باستان بوده است.

این جشن در کنار آب‌ ها، با شور و هیجان بسیار با مراسمی وابسته به آب و پاشیدن آب بر روی یکدیگر با نام “آب ‌ریزگان” یا “آب‌ پاشان” یا “سرشوران” و آرزوی بارش باران و دوري از خشكسالي همراه است. یکی دیگر از مراسم این جشن “فال کوزه” است.

آب در جشن تیرگان اهمیت زیادی دارد و به همین خاطر این جشن معمولا در کنار رودخانه و چشمه برپا می‌شود. یکی از رسم و رسومات این جشن هم رسم جالب و هیجان‌انگیز آب پاشیدن روی همدیگر است تا گرمای هوای تیر به در شود.

در مراسم آب پاشان، مردم به یاد فرشته تیشتر یا فرشته  باران و به خاطر گرمای هوا  همدیگر را به واسطه آب پاشیدن خنک می‌کنند. روز پیش از جشن تیرگان دختری کوزه سبز رنگی را پر از آب می‌کند و بین همه آنهایی که آرزویی دارند دور می‌چرخاند.

آرزومندان هر کدام سکه، انگشتر، سنجاق سر یا چیز کوچکی را در کوزه می‌اندازند. دختر، کوزه را در زیر درخت همیشه سبزی مثل سرو یا کاج می‌گذارد. در روز جشن و بعد از مراسم آب پاشان، همان دختر کوزه را بین آنهایی که آرزو کرده‌اند، می‌برد. پیران جمع شعری را با صدای بلند می‌خوانند و دختر بعد از تمام شدن هر شعر دستش را درون کوزه می‌برد و شی هر کسی را به خودش می‌دهد. شعر خوانده شده هم جواب آرزویی است که کرده  است.

یکی دیگر از رسم های تیرگان بدین صورت است که در ابتدای مراسم و بعد از خوردن شیرینی، بندی که از هفت رنگ پارچه یا ریسمان رنگی بافته شده را به دست می‌بندند، بندی که به آن تیر و باد می‌گویند. ۹ روز بعد و در روز باد در  پشت‌بام یا جای بلندی دستبند را به باد می‌سپارند تا آرزوهایشان را با خود ببرد.