جشن سده
جشن سده یک جشن باستانی است که در دهم بهمن ماه برگزار می شود. با توجه به اینکه در تقویم کهن تنها دو فصل زمستان و تابستان وجود داشته است در غروب روز دهم بهمن ماه صد روز از آغاز زمستان می گذشت و صد شبانه روز تا نوروز باقی می ماند، پنجاه روز و پنجاه شب. به همین خاطر ایرانیان این روز را جشن می‌گرفتند. در روایت دوم افسانه ای عنوان شده است درباره اینکه فرزندان حضرت آدم در این روز به صد تن رسیدند. در روایت سوم نیز هوشنگ، پسر چهارم آدم، که نسبت آن از چهار پشت به آدم می‌رسد در این تاریخ راز آفریدن آتش را کشف کرده است. اما در نهایت با قاطعیت می توان گفت که هدف جشن سده، همانند سایر جشن های ایران باستان نظیر نوروز یا مهرگان، نزدیک شدن مردم به یکدیگر و شادی و شکرگزاری است.
یکی دیگر از دلایل گرامی داشت این شب این است که ایرانیان دو ماه میانی زمستان را، همان دی و بهمن را، بسیار سخت و هنگام نیرومند گشتن اهریمن می دانستند و برای پایان یافتن این دو ماه نیایش های ویژه ای برگزار می‌کردند. از شب چله که چله بزرگ نیز نامیده می‌شد و در آن مهر برای مبارزه با اهریمن دوباره زاده شده بود تا شب دهم بهمن ماه که جشن سده و چله کوچک نامیده می‌شد برابر 40 روز است و به سبب اینکه آتش در روز سده کشف شده بود و وسیله دیگری برای مبارزه با اهریمن و بنا بر آیین باعث روشنایی شب مانند روز شد از شب چله کوچک تا اول اسفند 20 شبانه روز است. برخی گفته‌اند که این تسمیه به مناسبت صد روز پیش از به دست آمدن محصول و ارتفاع غلات است. هم اکنون نیز با توجه به تعداد زیاد شهروندان زرتشتی، این جشن باستانی در شهرهای مختلفی از جمله تهران، کرج، کرمان، اصفهان، میبد، شیراز و اردکان برگزار می شود.
آتش افروزی مهم ترین آیین این جشن است تا جایی که شکوه و شهرت جشن سده را می توان وابسته به آن دانست. مراسم به گونه ای آغاز می شود که در ابتدا مخروطی بزرگ از هیزم توسط مردم جمع آوری می شود؛ سپس پیش از غروب آفتاب بعد از بزم و شادی، 10 موبد با لاله آتشین در یک دست در حالی که دست موبد دیگر را گرفته‌اند سه دور گرد مخروط چوب ها می‌گردند، نیایش آتش را می‌خوانند و توده هیزم را به آتش می‌کشند. در ابتدا شلعه های آتش و گرمای آن شدید است و شب مانند روز روشن می‌شود. بعد از اینکه شدت شعله ها کمتر شد افراد از روی شعله ها و هیزم های کوچک و پخش شده می‌پرند. کشاورزان نیز خاکستر آتش را جمع می‌کنند و برای زیاد شدن برکت بر روی زمین هایشان می‌پاشند.
