رنگ سازی سنتی در فرش دستباف ایرانی

از لحاظ تاریخی ایران یکی از قدیمی ترین و تاریخی ترین فرش بافی ها را در جهان دارد . یکی از عوامل به وجود آورنده ی یک فرس بی رقیب مانند فرش ایران به طور تاریخی ، رنگ هایی بوده که این هنرمندان نابغه در کارهایشان از آن استفاده می نمودند. ولی با توجه به محدودیت های آن زمان خود ،نها زیاد به این فرمولاسیون نبوغ آمیز و شگفت آور نمی اندیشیدند و تنها مبادرت به تدارک این رنگ ها از مواد گیاهی مانند کرباس، بعضی از تنه های درختان ، پوست بعضی از میوه ها، سدر و برگ های درخت سدر، برگهای درختان پهن برپی مثل انجیر خصوصا در فصل پاییز و چای و دیگر متریال و ترکیب بسیار دقیق این مواد با هم برای به دست آوردن رنگ مورد نظرشان می نمودند

اروپایی ها و احتمالا ً بریتانیایی ها از اولین کسانی بودند که له این فرمولاسیون دست یافتند. پیش از آنها مهاجران و گردشگران یونانی ، فرش هایی را با خود به یونان برده بودند و بعضی کیمیاگران آنان که در آن زمان شاخه ای از فلسفه بود، سعی بر کشف عناصر متشکله ی این رنگ سازی ها نموده بودند ، ولی دستاورد چندان رضایت بخشی بدست نیاورده بودند. اما بریتانیایی ها در سده نوزدهم توانستند با علم مدرن آن زمان گوشه ای از این عمل رنگ سازی تاریخی در ایران را به دست بیاورند. آنان با این کشف تاریخی از سر تا پا غرق حیرت شدند ولی خوشبختانه نتوانستند اصول کلی و مقدار لازمه ی هر یک از این متریال ها را برای ساخت رنگ هایی چنین ناب و تاریخی بدست بیاورند. به همین علت آنان سعی نمودند با وارد نمودن انواع تاریخی ازایران در مورد میزان و مقدار این متریال در فرمول رنگ سازی تاریخی ایرانیان بدست آورند که در عمل باز هم، ناموفق و سر گشته بودند

چرا رنگ سازی تاریخی در فرش ایرانی حائز اهمیت است؟

دانش شیمی که در زمان های تاریخی و پیشا تاریخی به فن کیمیاگری و گاها ً به جادو نیز تعبیر شده است، در دوره های تاریخی پیشین سبب سرآمد شدن در علوم مختلف در تمام جهان می شد. چرا که در دوره های تاریخی متفاوت کیمیاگری از مهم ترین عناصر پیشرفت علمی یک جامعه به حساب می آمده است. باری، ایران با داشتن شیمیدانانی مانند فارابی و محمد بن زکریای رازی و ابو علی سینا ، و بسیاری از افراد که نامشان در تاریخ این بحث به فراموشی سپرده شده است، توانسته بودند به وسیله ی تجزیه و تحلیل انواع مواد در دسترس و فراوان شیوه های بدیع و نبوغ آمیزی را در رابطه با رنگسازی بدست آورند. آنان به استادی هر چه تمام تر ، میزان مشخصی از این قبیل متریال را بر اساس شیوه های سنتی و تاریخی با هم ترکیب می نمودند و بدین طریق روش هایی می بافتند که از لحاظ رنگ و کیفیت آن در جهان ، چه در روزگار قدیم و چه در حال حاضر ، همه را به شگفتی و حیرت وا می داشت. بدین گونه آنان به جهانیان کیمیاگری خود را دیکته کردند و همواره در علم شیمی سرآمد ترین کشور جهان در زمینه ی رنگ سازی در فرش بافی بوده است