روستای ابیانه

روستای ابیانه یکی از بلند‌ترین نقاط مسکونی ایران و از توابع بخش مرکزی شهرستان نطنز در استان اصفهان است که در 40 کیلومتری شمال غربی نطنز، در دامنه کوه کرکس قرار گرفته است. روستای ابیانه با آب و هوای معتدل، دارای موقعیت طبیعی مساعد، معماری بومی و بنا‌های تاریخی متنوع، به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مردم محلی ابیانه در قدیم به این منطقه ویونا می‌گفتند که علت این نام گذاری بدین سبب بوده که در گذشته این منطقه بیدستان بوده است و در طول زمان، ویونا به ابیانه تغییر یافته است. باستان شناسان بر این باورند که این روستا، حدود 1500 سال قبل به وجود آمده و یکی از مکان‌های تاریخی کشور ایران است که شهرت جهانی پیدا کرده است. عمارت ‌های کهن روستای ابیانه در دوران حکومت‌های سلجوقیان، قاجاریان، ساسانیان و صفویان طراحی و ساخته شده اند.

خانه‌ های روستا تماما بر روی دامنه پر شیبی در شمال رودخانه برزرود بنا شده است. قرارگیری ساختمان ها به سیاق پلکانی و شبیه به روستاهای ماسوله و اورامان می باشد به صورتی که پشت بام مسطح خانه ‌های پایین دست، حیاط خانه ‌های بالا دست را به وجود آورد است. از خانه‌ های قدیمی ابیانه نیز می‌توان به خانه غلام نادر شاه و خانه نایب حسین کاشانی اشاره نمود. روستای ابیانه دارای دو زیارتگاه می‌باشد که یکی مرقد شاهزاده عیسی و شاهزاده یحیی در جنوب روستا که به گفته اهالی، فرزندان امام موسی کاظم بوده اند، و زیارتگاه دیگر روستای ابیانه نیز هینزا نامیده می‌شود.

مردم ابیانه به زبان فارسی با لهجه خاص ابیانه ‏ای صحبت می‌کنند و از لباس سنتی استفاده می‌کنند که در حفظ آن تاکید و تعصب از خود نشان می ‏دهند. لباس بانوان از پارچه های بلند و رنگارنگی است که با پوشیدن چارقد های گلدار تکمیل می شود و مردان نیز از شلوار گشاد و بلندی از پارچه سیاه استفاده می‌کنند.

بناهای تاریخی متعددی در طی ادوار گوناگون در این روستا ساخته شده است که از جمله آن ها می توان به خانه ها، زیارتگاه ها، مسجد جامع و آتشکده اشاره کرد. آتشکده هارپاک تنها اثر باقی مانده از دوران ساسانیان در ابیانه است که در محله‌ میان ‌ده و در کنار ساباتی زیبا قرار دارد. علاوه بر این، ابیانه سه قلعه‌ی بزرگ دارد که قدمت ساخت آن‌ ها به دوران قاجار برمی‌گردد. اگرچه این قلعه‌ها در زمان خود به منظور دفاع مردم در مقابل راهزنان ساخته شده‌ اند اما این روزها از نقاط دیدنی روستا هستند. این سه قلعه عبارتند از: قلعه تخت هامان که از همه بزرگ‌تر است و در محله یوسمون قرار دارد، قلعه هرده که در محله هرده قرار دارد و قلعه پاله که به محله پل تعلق دارد.