شاهنامه فردوسی

شاهنامه فردوسی مجموعه ای از داستان های ملی و تاریخی، باستانی پادشاهان قدیم و پهلوانان بزرگ ایران است که در قالب شعر سروده شده است. شاهنامه، پرآوازه ترین سروده فردوسی و یکی از بزرگترین آثار ادبیات کهن پارسی می باشد. حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی برای سرودن شاهنامه نزدیک به سی سال بر پایه مراجع معتبر تلاش نمود و سرانجام آن را به پایان رسانید. درون مایه این شاهکار ادبی، اسطوره ها، افسانه ها و تاریخ ایران از آغاز حمله اعراب به ایران در سده هفتم است که در چهار سلسله پادشاهی پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانیان گنجانده می شوند و به سه بخش اسطوره ای (از روزگار کیومرث تا پادشاهی فریدون)، پهلوانی (از خیزش کاوه آهنگر تا مرگ رستم) و تاریخی (از پادشاهی بهمن و پیدایش اسکندر تا گشایش ایران به دست اعراب) بخش بندی می شود. فردوسی با سرودن شاهنامه با ویژگی هایی هدفمند توانست زبان پارسی را زنده و پایدار سازد. یکی از بن مایه های مهمی که فردوسی برای سرودن شاهنامه از آن استفاده کرد، شاهنامه ابومنصوری بود. شاهنامه نفوذ بسیاری در جهت گیری فرهنگ فارسی و نیز بازتاب شکوهمندی در ادبیات جهان داشته است و ادیبان بزرگی مانند گوته و ویکتور هوگو به نیکی از آن یاد کرده اند.

شاهنامه بزرگ ترین کتاب به زبان پارسی است که در سراسر دنیا بازگردانی و منتشر شده است. نخستین بار در سال 601 خورشیدی، بنداری اصفهانی شاهنامه را به زبان عربی برگرداند و پس از آن بازگردانی های دیگری از شاهنامه از جمله بازگردانی ژول مل به فرانسوی صورت پذیرفت. فردوسی هنگامی شاهنامه را سرود که زبان پارسی دچار آشفتگی شده بود و او توانست از افزایش و ماندگاری این آشفتگی جلوگیری کند. فردوسی در سرایش شاهنامه بیشتر از پارسی سره بهره برده است و شمار واژگان عربی در شاهنامه به 865 واژه می رسد. آغاز سرایش شاهنامه پیرامون 367 هجری قمری بوده است. پیش از آن فردوسی داستان بیژن و منیژه را به نظم درآورده که با به شمار آوردن این سال ها، او 35 سال از عمر خویش را بر سرایش شاهنامه گذاشت. سرانجام ویرایش نخست این اثر حماسی بزرگ در سال 384 هجری قمری، سه سال پیش از به تخت نشستن محمود غزنوی به پایان رسید و ویرایش دوم آن نیز در 25 اسفند ماه سال 400 هجری قمری برابر با 8 مارس 1010 در سن هفتاد و یک سالگی خاتمه یافت.