شهر سوخته
شهر سوخته در فاصله 55 کیلومتری شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان و در کنار جاده زابل- زاهدان قرار دارد. این شهر در 3200 سال قبل از میلاد پایه گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سال‌های 3200 تا 1800 قبل از میلاد در آن سکونت داشته اند. طبق کاوش های باستانی انجام شده، این شهر مهمترین مرکز استقرار در دوران مفرغ بوده است. مساحت کلی تپه شهر سوخته حدود 152 هکتار است که در یک برآمدگی بین دریاچه هامون و رود هیرمند بنا شده است و ارتفاع متوسط آن از سطح زمین‌های اطراف 12 متر و بلندترین نقطه آن 18 متر ارتفاع دارد. که همین مورد ماهیگیری را به یکی از منابع درآمد اصلی مردم شهر تبدیل کرد. شهر سوخته در گذشته به 5 بخش اصلی تقسیم شده بود که شامل ناحیه مسکونی در شمال شرقی، نواحی مرکزی، بخش صنعتی، بناهای یادبود و گورستان می‌شد. مردم در ناحیه‌ی مسکونی به وسعت 80 هکتار زندگی می‌کردند. بر پایه متن‌های موجود، سابقه این نام به کمابیش 150 سال قبل بر می‌گردد. شهر سوخته دو بار به آتش کشیده شده است، یکبار در ابتدای مرحله رشد و بار دیگر در لحظه مرگ و انهدام آن. این شهر در دوره ماقبل تاریخ پایه‌گذاری و حدود سال 1800 قبل از میلاد متروک شده است. برای دوره‌ای حدود 1400 سال، زندگی در این شهر جریان داشته است. دوران شکوفایی این تمدن بین سال‌های 2500 تا 2200 قبل از میلاد بوده است که شهر حدود 55000 نفر جمعیت داشته است. در این شهر دو گروه عمده کشاورزان و صنعتگران اکثریت را تشکیل می‌داده‌اند.
حفاری ها و کاوش های باستان شناسان در شهر سوخته نشان از تمدنی شگفت آور در شهر سوخته می دهد. از جمله این یافته ها می توان به یك چشم مصنوعی متعلق به 4800 سال پیش متعلق به زنی 25 تا 30ساله بوده که در یکی از گور های شهر سوخته مدفون شده بوده است. علاوه بر این مورد نشانه هایی از جراحی مغز در شهر سوخته بر روی جمجمه ای دختری حدودا 14 ساله مبتلا به آماس مغزی به دست آمده است. از دیگر یافته های شهر سوخته می توان به خط کشی 10 سانتی متری از چوب آبنوس، قدیمی ترین تخته نرد جهان و همچنین ظرفی سفالین که اولین انیمیشن جهان بر روی آن نقش بسته است، اشاره کرد.
