قلم زنی

هنر قلم زنی به واسطه قلم و ضربه چکش نقش و نگاری روی اشیا فلزی پدید می آورد  و دوام زیادی دارد. بر اساس مستندات تاریخی پیشینه این هنر به هزاره دوم و اول پیش از میلاد می رسد. در طول تاریخ دوره هخامنشی اوج هنر فلز کاری بوده است. هنر قلمزنی یکی صنایع دستی اصفهان، شیراز و تبریز می باشد که هر یک دارای سبک مخصوص به خود هستند. قلمزنی  عبارت است از تزئین و کندن نقوش بر روی اشیا فلزی به ویژه مس، طلا، برنج و یل به عبارت دیگر ایجاد خطوط و نقوش به وسیله قلم با ضربه چکش بر روی اجسام فلزی. مس به سبب نرمی و شکل پذیری که دارد، در هنر قلمزنی متداول تر از سایر فلزات است. از سوی دیگر به اعتقاد باستان شناسان و مورخان هنر، مس نخستین فلزی است که در هنر فلز کاری و قلمزنی مورد توجه انسان قرار گرفت. هنر قلمزنی یکی از رشته های هنرهای سنتی ایران است که می توان آن را در دسته بندی، در رده هنرهای صناعی و در گروه فلزکاری قرار داد.

اولین مرحله از تولید محصول قلمزنی قیراندود کردن پشت محصول است که از خم برداشتن و تا شدن سطح کار حین چکش کاری و قلمزنی محافظت می کند. بعد از قیر اندود کردن سطح کار را با دوغاب سفیدی می پوشانند و به وسیله گرته برداری یا مستقیما توسط خود هنرمند طرح را روی سطح مورد نظر انتقال میدهند و سپس با قلم های متناسب با هر قسمت شروع به قلم زنی می کنند .در مرحله ی بعدبه روسازی طرح می پردازند که عبارت است از حک کردن نقش مایه هایی روی سطح نقوش قلم زنی شده به وسیله قلم هایی که سر آن ها حکاکی شده است. پس از اتمام مراحل ایجاد نقش قیر را به کمک حرارت از سطح کار جدا می کنند. در آخر سیاه کاری انجام می شود که عبارت است از پر کردن همه ی قسمت های فرورفته با مخلوطی از دوده و واکس که به بهتر نمایان شدن طرح و نقش کمک می کند . هرچه نقوش ایجاد شده از ظرافت بیشتری برخوردار باشند و پرکارتر باشند ارزش هنری و مادی محصول بیشتر است. نقوش استفاده شده در قلمزنی متنوع بوده و اغلب الهام گرفته از فرهنگ تاریخ یا داستان های قدیمی و اصیل ایرانی هستند مانند اسلیمی و ختایی ها، گل و مرغ، سیمرغ ، شکار، ابنیه و … .