نساجی ایران

صنعت نساجی یکی از قدیمی‌ترین و در عین حال مهم‌ترین صنعت های جهان است  چرا که نیاز به لباس و پوشاک بعد از غذا و مسکن، از ابتدایی ترین نیازهای بشر به شمار می آید. منسوجات به پارچه‌های بافته شده‌ ای گفته می‌شود که از نخ ساخته می‌شوند. بنابراین، صنعت نساجی از مواد خامی همچون پنبه یا پشم به عنوان ماده اولیه استفاده کرده و این مواد را به نخ هایی که بعداً برای ساخت پارچه به کار می‌رود، تبدیل می‌کند. مواد خام مورد استفاده در این صنعت، ممکن است طبیعی یا مصنوعی باشند. مواد خام مصنوعی مورد استفاده در صنعت نساجی با استفاده از محصولات صنایع شیمیایی تولید می‌شوند. صنعت نساجی، تمام فرایندهای مربوط به تبدیل این مواد خام به محصولات نهایی را در بر می‌گیرد. پوشاک یکی از اصلی ترین و شاخص ترین، محصولات نهایی صنعت نساجی است که یکی از نیازهای مهم و طبیعی بشر را برآورده می‌سازد.

نشانه هایی از بافندگی و نساجی را می توان در دوران پارینه سنگی یافت. طی کاوش هایی که در غار کمربندی در نزدیکی دریای خزر انجام شده است، نشان می دهد که ایرانیان از همان ابتدا پشم گوسفند و بز را در همان دوره غارنشینی به صورت پارچه می بافتند. در سکونتگاه های بدوی نیز در ناحیه سیلک، لنگر ها و دوک های نخ تابی به دست آمده است که خود دلیل روشنی بر وجود کارگاه های نساجی در ایران آن زمان است. با این تفاسیر می توان نتیجه گرفت که آغاز کار ریسندگی و بافندگی در ایران به حدود 8 الی 10 هزار سال قبل از میلاد مسیح بازمی گردد. علاوه بر این، قدیمی ترین مجسمه انسانی در فلات ایران پیدا شده است و لباس این مجسمه که در کاشان به دست آمده است، از پارچه ای است که به صورت لنگ به کمر بسته می شود.

پیش از انقلاب صنعتی، بسیاری از محصولات نساجی در خانه و بدون استفاده از ماشین ساخته می‌شد. اما در جریان انقلاب صنعتی، صنایع نساجی رشد چشمگیری داشت. زیرا تولید دستگاه‌ها و ماشین آلات، منجر به ایجاد کارخانه‌ های تولید پارچه شد. یکی از اختراعات کلیدی که به رونق و توسعه صنعت نساجی منجر شد؛ ماکو، که با استفاده از یک دست و ماشین بافندگی، امکان استفاده از پارچه را فراهم کرد. چرخ نخ‌ ریسی باعث شد که بتوان چندین نخ را همزمان و یکباره چرخاند. پس از آن، ماشین بافندگیِ موتوری که از نیروی بخار برای بافتن پارچه استفاده می‌کرد. دستگاه پنبه‌ زنی یک اختراع مکانیکی بود که اجازه داد تا روش بهتری برای جدا کردن پنبه دانه از پارچه پنبه به جای روش دستی استفاده شود و نهایتا ماشین بافندگی ژاکارد که اجازه ساخت طرح‌ها و الگوهای متنوع را بر روی پارچه داد.