کوه دماوند
کوه دماوند در رشته کوه البرز و در شمال ایران با ارتفاع 5610 متر بعنوان بلندترین قله آتش فشانی آسیا و بلندترین کوه در ایران و خاورمیانه شناخته شده است. دماوند، در فهرست بلندترین قلّههای دنیا در جایگاه دوازدهم قرار گرفته است. منابع تاریخی، نامِ این کوه را به دو صورت “دنباوند” یا “دماوند” یاد کردهاند. اما در برخی مستندات نامهای کاملا متفاوتی همچون “بیکنی” یا “جبل لاجورد” نیز بهچشم میخورند. از دیگر نام های باستانی این کوه آتشفشانی میتوان به “دباوند” اشاره کرد که در لغت به معنای دود و بخار است. دماوند را میتوان بهعنوان یکی از نمادهای ملی ایران به شمار آورد. به طوری که در قرن اخیر، عکس آن بارها بر روی یا پشت اسکناس های رسمی منتشره ایران به چاپ رسیده است. کوه دماوند برای ایرانیان نماد عظمت و شکوه بوده و از دیرباز در ادبیات و تاریخ کشور نقش پررنگی داشته است و در افسانه های پارسی همواره از این کوه یاد شده است. دماوند در ادبیات و افسانههای ایران جایگاه ویژهای دارد. نام این کوه را در آثار ادبی فارسی به وفور میتوان دید. از جمله میتوان به شاهنامه فردوسی، گرشاسپ نامه از اسدی طوسی، قصیدهای از ناصرخسرو، قصیدهای از خاقانی و منظومه ویس و رامین از فخرالدین اسعد گرگانی اشاره کرد. در اسطوره های ایرانی نیز مانند فریدون و کیومرث، از دماوند بسیار یاد شده است.
در سال 1390 خورشیدی، مجله نشنال جئوگرافی طی اعلام رسمی 10 کوه و قله خطرناک دنیا، در ردهبندی خود کوه دماوند در شمال ایران را در رتبه دهم قرار داد. ابودلف خزرجی اولین فردی است که مدعی صعود به دماوند است. او در سفرنامه خود در سال 292 هجری به صعودش اشاره کرده و قله دماوند را توصیف کرده است. دماوند یک کوه آتشفشانی مطبّق و نیمه فعال است و اولین فوران آن حدود 1.78 میلیون سال قبل رخ دادهاست. عمر این کوه با استفاده از روش کربن 14 دستکم 38500 سال برآورد شده است. وجود چندین چشمه گوگردی و چشمه های آب گرم، از شواهد نیمه فعال بودن این آتشفشان است. بیشترین و عمدهترین فعالیت آتشفشانی این کوه نزدیک به 10000 سال پیش روی داده که سبب شکلگیری آن شده است. قطر دهانه این آتشفشان در حدود 400 متر است که دریاچه ای از یخ آن را پوشانده و دودخان هایی در اطراف آن وجود دارد. همچنین نشانه هایی از وجود دهانه های قدیمی و کاسه های آتشفشانی در پهلوهای جنوبی و شمالی کوه ملاحظه میشوند که قطر کاسه شمالی به 9 کیلومتر میرسد.
