تاریخچه ارگ بم

ارگ بم یکی از بی نظیرترین جاذبه های استان کرمان است که در جنوب شرقی حاشیه کویر لوت و در نزدیکی شهر تاریخی بم قرار دارد. گمانه زنی هایی در مورد قدمت این ارگ عظیم وجود دارد. برخی آن را به دوره هخامنشی و برخی به دوران اشکانیان نسبت می دهند.

اشیای تاریخی بسیاری نیز مربوط به دوران تیموریان در این مکان یافت شده است. بر اساس مستندات تاریخی نظیر حدودالعالم و تاریخ وزیری، سابقه تاریخی این ارگ به دو هزار سال پیش می ‌رسد که شواهد فراوان از جمله تعدادی خشت در خانه حاکم و خانه رئیس سربازخانه و همین طور وضعیت پلان مرکزی آن گواهی بر این ادعا هستند.

نمونه ای دیگر از این مستندات، شاهنامه فردوسی است که در آن به حمله اردشیر بابکان، اولین پادشاه ساسانی، به قلعه ای موسوم به “کجاران” برای شکست پادشاه ” هفتان بوخت” اشاره دارد.  این سازه خشتی کم نظیر که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، دارای ارگ مرکزی عظیمی است که بر فراز تپه ای قرار گرفته است.

ارگ تاریخی بم قدمتی بیش از 2500 سال داشته و نقش مهمی در حفاظت از ایران در برابر تجاوز دشمنان شده است. در این باره می توان به داستان های حمله آقا محمد خوان و کشته شدن لطفعلی خان زند اشاره کرد.

این مجموعه تاریخی تا یک قرن پیش نیز همچنان قابل سکونت بوده است و متاسفانه بر اثر زلزله مهیب دی ماه 1382 هجری شمسی، بخش اعظم آن تخریب شد. پیش از تخریب، ارگ بم بعنوان بزرگترین سازه خشتی جهان به شمار می رفت.

بلافاصله پس از وقوع زلزله، مرمت و بازسازی ارگ بم در دستور کار قرار گرفته و تلاش کارشناسان باعث خروج نام ارگ بم از فهرست آثار در معرض خطر میراث جهانی یونسکو شد. امروزه همچنان شاهد رفت و آمد گردشگران در این ارگ با شکوه هستیم.

معماری ارگ بم

ارگ بم به لحاظ ساختاری، شهری تاریخی با بناهای بلند است که از دو قسمت رعیت نشین و اعیان نشین می باشد و هریک از سازه ها در این مجموعه، کارکرد خاص خود را دارند. ارگ بم مساحتی بالغ بر 18 هزار متر مربع و حصارهایی به ارتفاع 6 متر در اطراف خود دارد.

دیوارهای تو در تو که تا مرکز ارگ کشیده شده اند، بخش های مختلف آن را از یکدیگر جدا می کنند. وجود برج و بارو و همچنین راه های مخفی و مقر فرماندهان نظامی در ارگ بم، نشان از امنیت بالای آن دارد. پلان این ارگ به صورت مستطیلی با طول 300 و عرض 200 می باشد که از دو بخش علیا و سفلی تشکیل شده است.

قسمت‌های اصلی ارگ بم شامل دروازه اصلی، بازار، میدان تکیه، مجموعه میرزا نعیم، مسجد جامع، مسجد پیامبر، حمام، عمارت چهار فصل، دروازه حصار دوم، مدرسه یا خانقاه، کاروان‌سرا، زورخانه، اصطبل، قورخانه، خانه حاکم، چاه اصلی ارگ، دروازه کت کرم و زندان، محل آسیاب بادی، بقایای محله قدیم و غلام محل یا کنای محله می‌ باشد.