تاریخچه باغ ارم

تاکنون سندی در مورد تاریخچه دقیق باغ ارم و اینکه بانی ساخت چه کسی بوده، پیدا نشده است. طبق مستندات موجود در سفرنامه و شرح هال مربوطه، می توان تخمین زد که قدمت باغ ارم به قرن هان دهم و یازدهم هجری می رسد. علاوه بر این در دوران سلجوقیان، اتابک قراچه که در آن هنگام حکمران فارس بود، اقدام به ساخت باغ تخت و چند باغ دیگر در شیراز کرده بود و ممکن است باغ ارم نیز به دستور وی ساخته شده باشد. در ادامه باغ ارم به تصرف سلاطین آل مظفر درمی‌آید. از اواخر دوران زندیه، به مدتی حدود ۷۵ سال، باغ ارم در اختیار سران ایل قشقائی بود و از آن به‌عنوان مقر فرمانروایی بهره برداری می شد و عمارتی در آن بنا شد.

موقعیت باغ ارم

باغ ارم در بخش شمال غربی شیراز واقع شده است و بعنوان باغ گیاه شناسی از آن یاد می شود. نام این باغ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. باغ ارم مساحتی بالغ بر 110380 متر مربع دارد و در تاریخ 14 آبان سال 1353 به ثبت ملی رسید.

معماری باغ ارم

پلان زمین باغ ارم به شکل یک مستطیل است که در گذشته دور تا دور آن را دیوار گلی محصور نموده بود. امروزه نرده‌ها جای دیوارهای گلی قدیمی را گرفته‌اند. سازندگان این باغ به‌ منظور از بین بردن شیبی که از بخش غربی به شرقی وجود داشت، در بخش‌های مختلف آن پله ‌هایی تعبیه نموده بودند. ساختمان ‌‌های اصلی را می‌توان در بخش غربی باغ مشاهده کرد که شامل یک عمارت اصلی و اندرونی می‌شوند. نکته جالب آن است که ارتفاع آن ها بیشتر از سایر نقاط باغ است.

درهای ورودی باغ ارم به طرف شمال و بلوار ارم هستند، اضلاع دیگر آن به بلوار آسیاب سه‌ تایی، خانه‌ های مسکونی و باغ‌های دیگر محدود می‌شوند. استخر چشمگیری در کنار ساختمان اصلی این باغ وجود دارد که مساحت آن به ۳۳۵ متر و عمق نیم متر می‌رسد. در ساخت استخر از چندین تخته سنگ بزرگ استفاده شده است که گفته می‌شود قدمت آن‌ها به دوران جانی خان ایلخان می‌رسد. ظاهرا عمق این استخر در گذشته بیشتر بوده است و پس از مرمت به عمق فعلی کاهش پیدا کرده است. چهار نخل زیبا در چهار گوشه آن، جذابیتی دوچندان به استخر بخشیده‌اند و تصویر بنا را می‌توان در آب آن مشاهده کردجوی آبی در امتداد این استخر جریان دارد. این آب پس از عبور از حوض کوچک تالار حوضخانه، به استخر و سپس جوی ‌های اطراف آن وارد می‌شود که در ادامه در اطراف باغچه‌ های باغ جریان می‌یابد.

عمارت اصلی باغ ارم در قسمت غربی این مجموعه واقع شده است. ساختمان بنا از سه طبقه با ‌بام شیروانی تشکیل شده است. تزئینات این بنا شامل گچبری، نقاشی، حجاری، پنجره‌های مشبک آهنی، منبت‌کاری و کاشی‌کاری می باشد. این عمارت نمونه بارز ساختمان‌ های اواسط دوره قاجار است که با تبعیت از اصول معماری زندیه و صفویه انجام شده است.