تاریخچه قلعه رودخان

قلعه رودخان در فاصله 20 کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن قرار گرفته است. مساحت قلعه رودخان بالغ بر 50 هزار مترمربع می باشد که در ارتفاعی بیش از 600 متر در بلندترین نقطه کوه ساخته شده است.در زمان سلجوقیان این مکان مرمت و بازسازی شده و حتی بعنوان یکی از پایگاه‌های اسماعیلیان نیز مورد استفاده قرار گرفته است.

قلعه رودخان که مرکز فرمانروایی بسیاری از فرمانروایان گیلان و رشت نیز بوده است، تا دوره زندیه مورد استفاده قرار گرفته است چنانچه هدایت خان، حاکم فومن نیز در سال 1175 هجری قمری در زمان قیامش علیه کریم خان، به تعمیر این قلعه پرداخته است.

در مورد نام قلعه رودخان مباحث متعددی مطرح می باشد. در نزدیکی قلعه رودخان و در سمت راست آن رودخانه‌ ای به نام رخون جریان دارد به همین دلیل به این قلعه، رودخان گفته می‌شود.

از آن جایی که مسیر رسیدن به پای قلعه با طی کردن هزار پله امکان‌پذیر است، این مکان به ‌عنوان قلعه هزار پله نیز شناخته می ‌شود. حسامی، سکسار، سگسار و سگسال نیز از دیگر اسامی این قلعه اعجاز برانگیز است. قلعه رودخان که همزمان با حمله اعراب به ایران ساخته شد، تا سال 1830 میلادی ناشناخته بود.

آلكساندر شودزكو چخكو ؛ محقق ایران‌شناس لهستانی، در نوشته های خود قلعه رودخان را چنین توصیف می کند: دژی است بر بالای كوهی در قسمت عليای رودخانه ‌ای به همين نام، بام آن سنگی است و طرفين ورودی دارای دو برج دفاعی مستحكم است و بر كتيبه سردر ورودی آن حک شده است كه اين قلعه برای نخستين بار در سال 918 تا 921 هجری قمری برای سلطان حسام الدين امير دباج بن امير علاءالدين اسحق تجديد بنا شده است.

معماری قلعه رودخان

قلعه رودخان با 6.2 هکتار مساحت، حدود 500 متر طول دارد که در برخی نقاط عرض آن متفاوت است. ارتفاع برج و باروهای آن به 1500 متر می‌رسد. قلعه رودخان بطور کلی از دو قسمت ارگ و قورخانه تشکیل شده است. بخش ارگ آن محل شاه ‌نشین قلعه بوده و حرمسرا و قورخانه به محل فعالیت‌های نظامی و زندگی سربازان اختصاص داشته است.

از نظر جبهه قرارگیری، ارگ در قسمت غربی، در دو طبقه و از آجر ساخته شده است و قراول‌خانه ‌ها در قسمت شرقی در دو طبقه و با نورگیرها و روزنه‌ های متعدد بر اطراف قلعه مسلط می باشند.

ورودی قلعه رودخان در ضلع شمالی قرار گرفته است و دو طرف آن دو برج عظیم قرار دارد که کتیبه‌ ای بالای آن نصب بوده است. برج‌ های دیدبانی دور تا دور قلعه وجود دارند و به صورتی ساخته شده اند که در پایین توپر و در بالا تو خالی هستند و اتاق ‌های هشت ضلعی آن ‌ها در قسمت بالا با طاق ‌های گنبدی پوشانده شده‌ است.

درون دیوارها و برج های قلعه، روزنه هایی شیبدار تعبیه شده است که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی هنگام حمله دشمن ترتیب داده شده بود. برخی از این برج ها دارای دو طبقه می باشند و سقف تعدادی از آن ها از جنس چوب است که درون آن اجاق و دودکش مناسبی برای سربازان در فصل زمستان قرار داده شده است.

در انتهای شمال شرقی قلعه یک ساختمان دو طبقه‌ شگفت انگیز وجود دارد و در ضلع جنوبی آن، در دل کوه، غاری دیده می‌شود که به گفته‌ محلیان، محل استقرار نگهبانان بوده است تا در صورت بروز حمله به قلعه علامت دهند.