تاریخچه نارین قلعه

نارین قلعه یا نارنج قلعه، بر فراز تپه ای به ارتفاع 25 متر در شهرستان میبد واقع شده است. موقعیت نارین قلعه به گونه ای است که بر تمام شهر میبد اشراف دارد. با کشف سکه ای باستانی مربوط به دوران ساسانیان در شهر میبد، مشخص شد که این منطقه از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. از اینرو، بسیاری از عمارت ها و بناهای ارزشمند آن در فهرست میراث فرهنگی کشور به ثبت رسیده است. بر اساس افسانه ای علت ساخت نارین‌ قلعه‌ میبد را به دست حضرت سلیمان (ع) و پنهان کردن گنج وی بازگو می‌کنند.

کاوشگران طی حفاری ‌های صورت‌گرفته در این مکان، پاره‌سفالی کشف کردند که بیانگر اطلاعات مهم و زیادی در مورد تمدن و قدمت این عمارت کهن است. به نظر می‌رسد روی این پاره ‌سفال تصویر موجودی نیمه انسان- نیمه حیوان نقش بسته است. نقش فوق شباهت بسیاری به ‌نگاره‌ های هزاره‌ سوم قبل از میلاد مسیح که متعلق به تمدن عیلامی ‌ها است، دارد.

شبکه زیرزمینی

از جالب ترین نکات نارین قلعه باید به احداث شبکه ای زیرزمینی برای تهیه و تدارک مایحتاج افراد که توسط معماران و طراحان اجرا شده است و گفته می شود که توسط هیچ متجاوزی فتح نشده است، اشاره کرد. از لحاظ امنیتی، نارین قلعه پس از اسلام نیز بعنوان دژی مسحکم مورد استفاده قرار گرفت. باستان ‌شناسان بسیاری، قدمت سکونت در نارین قلعه را چیزی درحدود 3 الی 4 هزار سال قبل از میلاد برآورد کرده‌ اند. بر همین اساس می توان آن را از کهن‌ترین تمدن بشری تاریخ یزد به شمار آورد.

معماری نارین قلعه

با به دست آمدن آثار معماری خشتی در بخش‌ها و لایه‌های زیرین، قسمت‌های زیر دیوار شمالی و بخش شاه‌ نشین، کارشناسان به این باور رسیدند که ساخت بنای قلعه بر روی زمینی بکر انجام نشده است. در دوران آل مظفر مرمت هایی با استفاده از مصالح خشتی در بخش های شاه نشین، مردم نشین، برج و بارو و خندق صورت پذیرفته است. این مرمت ها نشان از عدم تخصص و شتاب زدگی دارد.

معماران و سازندگان این قلعه کهن، آن را به صورت هفت طبقه و به گونه‌ای احداث کرده اند که از برج و باروها و دربندهای مختلفی برخوردار است. ساخت اتاق‌های فراوان در این قلعه‌ی تاریخی و ارزشمند یکی دیگر از بخش‌های معماری انجام شده در این دژ استوار است. تنها بخش‌هایی از این اتاق‌های کوچک که به صورت تودرتو و متصل به یکدیگر تعبیه شده‌اند، قابل مشاهده و دسترسی است.

بخش های مختلف نارین قلعه

نارین قلعه از دو قسمت اصلی برای سکونت تشکیل شده است که به دو بخش بالایی و پایینی شهرت دارد. در بخش پایینی خرابی بسیاری صورت گرفته است که می‌توان به بخش مردم‌نشین، مسجد، حمام و گذرگاه ‌ها و دیگر بخش ‌های شهری اشاره کرد که امروزه اثری از آن ‌ها باقی نمانده است. به این بخش در معماری شهری شارستان می‌گویند. در عوض بخش بالایی که به حاکم ‌نشین معروف است، عمارات و مکان ‌هایی در سه طبقه احداث شده است که از دربند سوم شروع و با حرکتی حلزونی شکل در بخش شاه ‌نشین که به شاه‌ نشین مظفری معروف است، پایان می‌یابد.